EKSKLUSIEF VIR DIE WEB |9 Januarie 2020 |Deur CASSIE NIENABER
Minimum toerusting as jy wil begin handlaai
Die ekonomie druk en dalk oorweeg jy dit om te begin herlaai om geld te spaar, of jy wil graag jou kennis oor jou stokperdjie uitbrei. Wat ook al jou rede, jou eerste vraag gaan wees: Waar begin ek?
Kom ons help jou:
Om patrone effektief en veilig te herlaai benodig jy minstens die volgende basiese toerusting:
​
1. Ballistiese handleiding (ballistic manual);
2. Chronograaf (chronograph);
3. Skuifpasser (vernier);
4. Pers (press);
5. Matryse (dies);
6. Slagdopkamerskoonmaker (primer pocket cleaner);
7. Doplengtesnyer (case length trimmer);
8. Ontbramer (deburring tool);
9. Slagdopmonteerder (priming tool) en
10. Dryfmiddelskaal (powder scale).
Aangesien ons in hierdie aanbieding fokus op basiese herlaai, gaan ek bly by die toerusting wat algemeen gebruik word. Vir gespesialiseerde herlaai en om kompetisie-akkurate patrone te laai is daar addisionele toerusting wat aangekoop kan word.
​
Kom ons bespreek eers bogenoemde basiese toerusting:
1. Ballistiese handleiding: Omdat die afmetings en eienskappe van wapens en komponente van mekaar kan verskil, wat groot verskille in werkverrigting en funksionering meebring, is dit nie goeie praktyk om blindelings die ladings van ander herlaaiers of “hoorsêladings” te dupliseer nie. Herlaaiers het dus ’n behoefte aan betroubaar gemete inligting omtrent aanbevole veilige begin- en maksimum ladings. Verwys ALTYD na jou dryfmiddelverskaffer se handleiding vir jou koeëlgewig en koeëlkonstruksie. Baie verskaffers stel hulle inligting aanlyn beskikbaar. Indien jy met Somchem-dryfmiddels werk, behoort jy hul handleiding genaamd, Rheinmetall Denel Munition Somchem Powders – Herlaaidryfmiddels ballistiese handleiding, aan te skaf. In die volksmond noem ons dit sommer die Somchem-boekie of RDM-handleiding. Dis goedkoop en by die meeste wapenwinkels beskikbaar. Lees die eerste sowat 30 bladsye aandagtig deur vir agtergrondkennis. Dis uiters interessant en gee ’n duidelike beeld van waarmee jy gaan werk en watter kragte betrokke is by die ontbranding van die dryfmiddel om die koeël te lanseer. Lees die gedeelte twee of drie keer indien nodig, totdat jy ’n goeie begrip het wat verduidelik word. Die handleiding bevat laaitabelle vir die meer algemene kalibers met aanbevole begin- en maksimum ladings vir verskeie koeëlgewigte. Meeste handleidings waarsku duidelik: “Die enigste ladings wat as veilig gewaarborg kan word, is die beginladings.” Hierdie feit kan nie sterk genoeg beklemtoon word nie, want té hoë ladings is die hoofoorsaak van beskadigde toerusting en die ergste van alles, die besering of dood van die skut. Begin altyd by die aanbevole minimum beginlading en werk stadig en versigtig op in klein inkremente. Ballistiese handleiding/s is uiters belangrik!
Rheinmetall Denel Munition Somchem Powders – Herlaaidryfmiddels ballistiese handleiding
2. Chronograaf: ’n Chronograaf is ’n apparaat wat die snelheid van ’n koeël meet. Die ouer tipe tegnologie, wat steeds totaal voldoende is vir meeste herlaaiers, gebruik ligsensitiewe of optiese sensors. Nuwer tegnologie gebruik akoestiese sensors, elektromagnetiese sensors of Doppler Radar. Elke tipe het maar sy eie nukke en grille, almal is voldoende indien jy dit korrek opstel en gebruik. Apparate om druk te meet is baie duur en daarom buite bereik van die algemene publiek. Die mees algemeen betroubare manier om te verseker dat ons binne veilige perke bly, is die meet van koeëlsnelheid. Die aangeduide spoed in die meeste tabelle is dus die bepalende faktor, nie noodwendig die ladings nie. Jou wapen mag dalk meer of minder kruit gebruik om dieselfde spoed te behaal. Sommige herlaaiers beskou ’n chronograaf as ’n luukse, bedoel vir die meer toegewyde herlaaiers. Niks is verder van die waarheid nie; ’n chronograaf is absoluut onontbeerlik vir elke herlaaier. Ek dink ELKE herlaaier MOET sy ladings met ’n chronograaf toets en bevestig dat sy selfgelaaide patrone veilig is om in sy wapen te skiet. Indien jy nie ’n chronograaf kan bekostig nie, leen een of koop een in ’n groep. Maar, groot asseblief, gebruik ’n chronograaf. My leuse is: “Om te meet, is om te weet”.
​
3. Skuifpasser: Bykans enige skuifpasser (vernier) meganies of elektronies, is geskik. Die elektroniese tipes het egter die voordeel dat dit in beide duim en millimeter kan meet en dit is ook makliker om die mates af te lees. Baie mates vir herlaai word tradisioneel in duime aangedui. Dis makliker om in duim te meet as om somme te maak vir omskakeling. Elektroniese skuifpassers wat self afskakel is handig, want die battery hou nie lank as ’n mens die apparaat aan vergeet nie. Pasop dat jy nie die kake onnodig hard toedruk tydens meting nie. Druk jy te hard kan dit lei tot foutiewe lesings. Pas dus matige en konstante druk toe tydens meting. Dit is ook goed om die komponent wat gemeet word rond te wikkel tydens meting, om seker te maak dat dit wel sy lê gekry het en sodat die kake behoorlik kontak daarmee maak.
​
4. Pers: Daar is basies twee tipes perse beskikbaar naamlik die enkelstasie (single stage) en progressiewe pers (progressive/multi-stage). Die progressiewe tipe pers is meer geskik vir die laai van groot volumes patrone waar akkuraatheid nie voorrang geniet nie (pistoolskuts gebruik dit gereeld). Aangesien die kop waaraan die matryse koppel moet kan verstel om te indeks, kan daar speling wees van hierdie kop. Dit is natuurlik nadelig vir die korrekte belyning van toerusting en komponente en kan daarom nadelig wees vir die akkurate herlaai van patrone. Vir die herlaai van akkurate ammunisie en ter wille van effektiewe beheer van die proses, word voorgestel dat jy eerder ’n enkelstasie-tipe pers gebruik. Enige van die volgende pers-reekse word aanbeveel: RCBS Rock Chucker; Lyman Crusher; Lee Classic Cast & Classic Cast + Breech Lock; Redding-reeks; Hornady Co-Ax (die Rolls-Royce van hierdie klomp) en Lock-N-Load, en waarskynlik baie ander vervaardigers ook. Selfs die “kleiner” perse wat in Lee se intreevlakstelle kom, sal vir die meeste herlaaiers voldoende wees.
Koeëlplasingmatrys
5. Matryse: ’n Matrys is ’n vormstuk wat die dop weer na sy oorspronklike grootte moet pasdruk (resize). Die meeste standaardmatrysstelle bevat minstens ’n vollengte hervorm/pasdrukmatrys (full-length sizing die) en ’n koeëlplasing-matrys (bullet seating die). Daar is ook ander matryse beskikbaar soos die Lee Factory Crimp om koeëls in die doppe vas te krimp; decapping om slegs die slagdop te verwyder; body die, wat slegs die dop se romp en skouer hervorm; neck sizing, wat weer slegs die dopnek hervorm; en ander spesialistipe matryse.
6. Slagdopkamerskoonmaker: Die detonasie van die slagdop laat verbrande residu op die bodem van die slagdopkamer. Verwyder dit om seker te wees dat die nuwe slagdoppe korrek en almal ewe diep gemonteer word. Daar is heelwat apparate hiervoor beskikbaar. Dit is belangrik om seker te maak dat die apparaat nie so styf pas dat dit die sykante van die slagdopkamer beskadig nie. Wees effe versigtig en gebruik dit op so ’n wyse dat dit slegs die residu van die bodem verwyder sonder dat dit die dopmateriaal self beskadig.
Slagdopkamerskoonmaker
Vir alles oor herlaai besoek Cassie se webblad:
011-425-0289 / 082-412-5344
Doplengtesnyer
7. Doplengtesnyer: Wanneer ’n dop hervorm of kleiner gekrimp word, moet die materiaal wat verplaas word natuurlik êrens heen gaan. Die enigste plek waar dit heen kan gaan is vorentoe, met die gevolg dat die dop in lengte groei. Dis baie belangrik dat die dop nie te lank vir die wapen se kamer raak nie, anders kan die patroon dalk nie pas nie. Of erger, deur die patroon in die kamer in te forseer, kan die loopgroewe die dopnek nog stywer om die koeël vasknyp wat die druk sal opjaag en moontlik die geweer kan laat ontplof. Lee se lengtesnyers werk goed, veral die nuwe Quick Trim. Alhoewel die handdraaibank-tipe lengtesnyers heelwat duurder is, is hulle voordeel dat die snylengte meer verstelbaar is en dat die snyvlak meer haaks gehou word.
​
8. Ontbramer: Die sny van doplengte laat brame (burs) op die binne- buiterand van die dopbek. Hierdie burs kan verhoed dat die dop kamer of die koeël beskadig tydens die montering daarvan en moet verwyder word. Nuwe doppe se bekke het dikwels ook burs wat verwyder moet word.
​
9. Slagdopmonteerder: Die meeste perse beskik oor die vermoë om slagdoppe te monteer. Weens die krag wat die pers se lang hefarm uitoefen, is daar ’n verlies aan sensitiwiteit en terugvoer oor hoe diep die slagdop in die slagdopkamer geplaas is, wat kan meebring dat hulle nie korrek en eweredig gemonteer word nie. Met gereedskap soos die Lee Auto Prime, word gevoel wanneer die slagdop se aambeeldvoetjies kontak maak met die slagdopkamer se bodem. So word die proses beter beheer en word slagdoppe ook makliker en vinniger gemonteer.
10. Skaal: Die hoeveelheid dryfmiddel (kruit) is natuurlik die belangrikste komponent wat sal bepaal of die patroon veilig en effektief sal funksioneer in terme van snelheid en druk. Relatief klein verskille in die hoeveelheid dryfmiddel kan groot verskille maak aan die energie wat vrygestel word tydens die ontbranding daarvan. Inkrementele en klein aanpassings van ladings kan gepaard gaan met drastiese verhoging in snelheid wanneer die lading naby die optimale of maksimum veilige vlak is, of daardie vlak verbysteek. Daarom is dit uiters belangrik om dryfmiddel op akkurate en sensitiewe skale af te weeg. Dryfmiddel word in grein gemeet – daar is 15.43236 grein in 1 gram. Daar is meganiese of balkie-tipe skale en elektroniese skale beskikbaar. Beide is voldoende indien dit akkuraat tot 0.1gr kan weeg. Meganiese skale is stadiger om te gebruik en dit is ook moeilik om komponente met wisselende massa hierop te weeg. Elektroniese skale is duurder en kan sensitief wees vir elektriese steurings. Die goedkoper elektroniese skale is geneig om hul zero makliker te verloor en meer te drift en moet daarom meer gereeld gekalibreer word. Hulle is ook meer sensitief vir steurings vanaf ultravioletlig, selfone en iets dergelik. Dis in ieder geval wys om die elektroniese skaal se kalibrasie, met kalibrasiegewiggies, altyd voor en selfs ook tydens herlaai te bevestig. Baie herlaaiers verkies die gerief van die elektroniese skaal.
Dryfmiddelskaal
Vir alles oor herlaai besoek Cassie se webblad: www.mamba-reloading.co.za
011-425-0289 / 082-412-5344
Die korrekte opstel en gebruik van chronograwe
Chronograaf meet koeëlspoed deur die tyd te registreer wat ’n koeël neem om die afstand tussen twee sensors af te lê. Die meeste herlaaiers gebruik chronograwe met optiese sensors wat ligintensiteit meet. Sodra ’n koeël verby die sensor beweeg, registreer die apparaat die verandering in ligintensiteit.